Trauma przez małe "t". Nadal Trauma.
- Paweł Ślizewski
- 2 kwi 2024
- 5 minut(y) czytania
Zaktualizowano: 20 cze 2024
Trauma przez małe "t" to kategoria doświadczeń, które mogą być trudne do zauważenia na pierwszy rzut oka, ale mają potencjał wpływania na rozwój emocjonalny, społeczny i poznawczy dziecka. Często wynika z różnych czynników, takich jak niedostateczne wsparcie emocjonalne, napięte relacje rodzinne, presja i oczekiwania oraz zaniedbanie emocjonalne. Dzieci mogą doświadczyć tego rodzaju traumy, gdy nie otrzymują odpowiedniego wsparcia emocjonalnego ze strony rodziców lub opiekunów, gdy są świadkami konfliktów w rodzinie, a także gdy czują się zaniedbane emocjonalnie. Dodatkowo, choć trauma relacyjna może być subtelniejsza w porównaniu do innych form traumatycznych doświadczeń, jej powtarzające się występowanie może prowadzić do poważnych skutków dla jednostki.
Każde dziecko może doświadczyć różnych form traumy przez małe "t", włączając w to:
1. Oszukiwanie:
Dzieci mogą doświadczać dezorientacji i poczucia zranienia, gdy zostają oszukane przez swoich rodziców. To może prowadzić do trudności z zaufaniem oraz kwestionowania rzeczywistości.
2. Nadmierny krytycyzm:
Stała krytyka może prowadzić do obniżonej samooceny i poczucia bezwartościowości u dzieci, co może negatywnie wpłynąć na ich rozwój emocjonalny i społeczny.
3. Niesprawiedliwe traktowanie:
Konsekwencje, które nie są adekwatne do przewinień dziecka, mogą prowadzić do poczucia niesprawiedliwości i zranienia. Dzieci mogą czuć się bezradne wobec sytuacji, które są poza ich kontrolą.
4. Bycie świadkiem przemocy:
Dzieci, które są świadkami przemocy w swoim otoczeniu, mogą doświadczać lęku, stresu i dezorientacji. To może prowadzić do trudności w budowaniu zdrowych relacji z innymi oraz do problemów emocjonalnych.
5. Przemoc intelektualna i emocjonalna:
Doświadczanie deprecjonowania i wyzwisk ze strony rodziców może prowadzić do niskiego poczucia własnej wartości i problemów z samoregulacją emocjonalną u dzieci.
6. Przemoc fizyczna:
Fizyczne znęcanie się nad dziećmi może prowadzić do urazów zarówno fizycznych, jak i psychicznych, oraz do wywoływania lęku i poczucia bezpieczeństwa.
7. Porzucenie:
Dzieci pozostawione same sobie lub opuszczone przez swoich opiekunów mogą doświadczać uczucia odrzucenia i samotności, co może prowadzić do trudności w budowaniu zaufania i relacji z innymi.
8. Nadużycia seksualne:
Nadużycia seksualne mogą prowadzić do poważnych problemów emocjonalnych i psychologicznych u dzieci, włączając w to traumę, lęk, wstyd i problem z nawiązywaniem zdrowych relacji interpersonalnych.
Różnice między dzieckiem radzącym sobie a dzieckiem przeżywającym trudności rozwojowe:
Wiek niemowlęcy/po niemowlęcy:
Dziecko radzące sobie zwykle jest spokojne i wrażliwe na oddziaływania rodzica, podczas gdy dziecko przeżywające trudności może być drażliwe, kapryśne i demonstruje wybuchy niekontrolowanej złości.
Okres przedszkolny:
Dziecko radzące sobie słucha poleceń opiekuna i przestrzega ustalonych reguł, podczas gdy dziecko przeżywające trudności może być oporne, nieprzestrzegające reguł i unikające kontaktu z innymi.
Okres wczesnoszkolny:
Dziecko radzące sobie posiada podstawowe zdolności do refleksji i potrafi się uspokoić, podczas gdy dziecko przeżywające trudności może działać impulsywnie, być przesadnie reaktywne na stres i nie potrafić się wyciszyć.
Okres adolescencji:
Dziecko radzące sobie potrafi radzić sobie z emocjami, angażować się w pozytywne zajęcia z rówieśnikami i utrzymuje zdrowe relacje z rodziną, podczas gdy dziecko przeżywające trudności może mieć częste wybuchy gniewu, angażować się w negatywne zachowania rówieśników i tworzyć niewłaściwe relacje intymne.
Zasady funkcjonowania rodziny zapobiegające kryzysom:
Rodzina jako zabezpieczenie przed kryzysem:
Bliska relacja między rodzicami a dziećmi, przewidywalne zwyczaje i rytuały w rodzinie, pozytywne interakcje między rodzicem a dzieckiem oraz zdolność rodziny do rozwiązywania konfliktów.
Rodzina jako źródło kryzysu:
Chłodna relacja między rodzicem a dzieckiem, brak zwyczajów i rytuałów w rodzinie, negatywne interakcje między rodzicem a dzieckiem oraz brak zdolności rodziny do rozwiązywania konfliktów.
Przykłady konkretnych strategii wsparcia:
-Zachęcanie do regularnej otwartej komunikacji z dzieckiem.
-Stwarzanie bezpiecznego przestrzennego i emocjonalnego środowiska w domu poprzez ustanowienie rutyn.
-Zachęcanie do udziału w terapii rodzinnej lub indywidualnej.
-Szukanie wsparcia w lokalnych organizacjach pozarządowych oferujących usługi terapeutyczne.
Informację, zawarte powyżej opracowano na podstawie Podręcznika dla rodziców i terapeutów: Trening umiejętności dla dzieci z zachowaniami problemowymi autorstwa M. Bloomquist (2011).
Zwrócenie uwagi na znaczenie samoopieki i dbania o siebie jest niezmiernie istotne, zwłaszcza dla opiekunów, nauczycieli i innych osób dorosłych, którzy są kluczowymi wsparciami dla dzieci w przezwyciężaniu traumy. Dla nich istotne jest zrozumienie swoich granic emocjonalnych i fizycznych oraz umiejętność wyrażania swoich potrzeb, co przyczynia się do zachowania równowagi emocjonalnej i zapobiegania wypaleniu zawodowemu. Regularna praktyka samoświadomości, takie jak medytacja czy trening, może pomóc w radzeniu sobie ze stresem i negatywnymi emocjami. Poszukiwanie wsparcia społecznego jest ważne, dlatego opiekunowie i nauczyciele powinni mieć dostęp do grup wsparcia zawodowego czy terapeutów. Odpowiednia ilość snu, aktywność fizyczna, hobby i czas na relaks są nieodzowne dla zachowania równowagi życiowej. Zachęcanie do kontynuowania zainteresowań i pasji pozwala na znalezienie źródeł radości i satysfakcji poza pracą. Korzystanie z profesjonalnej pomocy terapeutycznej jest również istotne, gdyby pojawiła się taka potrzeba. Poprzez dbanie o własne zdrowie psychiczne i emocjonalne, opiekunowie i nauczyciele mogą być bardziej efektywnymi wsparciami dla dzieci, pomagając im w przezwyciężaniu traumy i rozwijaniu zdrowych strategii radzenia sobie.
Dorosłe osoby, które doświadczyły traumy w dzieciństwie, często mają trudności z radzeniem sobie ze stresem, niskim poczuciem wartości, problemami z zaufaniem i utrzymywaniem zdrowych relacji, co może prowadzić do powtarzających się wzorców zachowań. Dlatego istotne jest, aby znalazły wsparcie w postaci terapii indywidualnej lub grupowej, rozwijając umiejętności radzenia sobie ze stresem i budowania zdrowego poczucia własnej wartości.
Dorośli również mogą przyczyniać się do traum relacyjnych w stosunku do innych dorosłych. To może mieć miejsce w różnych sferach życia, włączając w to relacje partnerskie, rodzinne, zawodowe czy społeczne. Nadmierny krytycyzm, brak szacunku, manipulacja emocjonalna, przemoc psychiczna czy fizyczna to tylko niektóre przykłady zachowań, które mogą prowadzić do traumatycznych doświadczeń w relacjach międzyludzkich. Ponadto, traumy z przeszłości, nieprzetworzone emocje czy niespełnione oczekiwania mogą wpływać na sposób, w jaki dorośli komunikują się ze sobą i jak budują relacje, co tworzy w jakimś sensie zamknięte koło. Dlatego istotne jest, aby głównie dorośli zdawali sobie sprawę z potencjalnych skutków swoich działań i starali się budować zdrowe, wspierające relacje oparte na szacunku, empatii i otwartej komunikacji, poprzez rozwijanie umiejętności rozwiązywania konfliktów i dbanie o własne zdrowie emocjonalne. Dzięki temu mogą zmniejszyć ryzyko wywoływania traum relacyjnych zarówno u siebie, jak i u innych ludzi, w tym dzieci.
Dodatkowo, regularna praktyka samoświadomości, takie jak medytacja, joga czy terapia poznawczo-behawioralna, może pomóc w radzeniu sobie z negatywnymi skutkami traumy i wspieraniu procesu zdrowienia. Wsparcie społeczne, takie jak grupy wsparcia oraz bliscy przyjaciele, również odgrywają istotną rolę w procesie zdrowienia i adaptacji, zapewniając emocjonalne wsparcie i zrozumienie.
W społeczeństwie istnieje wiele instytucji, organizacji pozarządowych, grup wsparcia i programów terapeutycznych, które są dostępne dla dzieci i ich rodzin, aby pomóc im w procesie leczenia i zdrowego rozwoju. Te zasoby oferują różnorodne formy wsparcia, które mogą być dostosowane do indywidualnych potrzeb i sytuacji każdej rodziny.
Wierzymy, że zwiększenie świadomości i wsparcia dla dzieci dotkniętych traumą przez małe "t" może mieć pozytywny wpływ na ich życie i przyszłość. Zachęcamy do podejmowania działań na rzecz zmiany społecznej i tworzenia otoczenia, w którym dzieci mogą rosnąć i kwitnąć.
Więcej informacji:
,,Kryzys psychologiczny. Poradnik dla rodziców i dzieci" Dr. Ewa Odachowska (Warszawa 2018)
