Współuzależnienie – Zrozumienie Zjawiska i jego Konsekwencji

Trainer Misfit
29 mar
3 minut(y) czytania

Definicja współuzależnienia

Współuzależnienie to termin stosowany w psychologii do opisania stanu emocjonalnego, behawioralnego i relacyjnego osoby, która znajduje się w bliskiej relacji z kimś uzależnionym od substancji psychoaktywnych, hazardu lub innych destrukcyjnych nawyków. Osoba współuzależniona często koncentruje się na potrzebach i problemach osoby uzależnionej kosztem własnego dobrostanu psychicznego i fizycznego. Kluczowym elementem współuzależnienia jest nadmierne zaangażowanie emocjonalne oraz potrzeba kontrolowania sytuacji i zachowań osoby uzależnionej.

Przyczyny rozwoju współuzależnienia

Rozwój współuzależnienia może wynikać z różnych czynników, w tym doświadczeń z dzieciństwa, takich jak wychowywanie się w rodzinie dysfunkcyjnej lub zmagającej się z problemem uzależnień. Brak stabilności emocjonalnej w dzieciństwie, nadopiekuńczość rodziców, a także niskie poczucie własnej wartości mogą stanowić fundamenty dla rozwinięcia postaw współuzależnienia w dorosłości. Czynnikami sprzyjającymi są również: brak umiejętności wyznaczania granic, lęk przed porzuceniem czy potrzeba akceptacji za wszelką cenę.

Jak rozwija się współuzależnienie?

Proces rozwoju współuzależnienia jest stopniowy i często trudno dostrzegalny na początkowym etapie. Osoba współuzależniona początkowo angażuje się w pomoc osobie uzależnionej, wierząc, że może wpłynąć na jej zachowanie i przyczynić się do zmiany. Z czasem jednak relacja zaczyna przybierać charakter nierównowagi, gdzie potrzeby osoby uzależnionej dominują, a potrzeby osoby współuzależnionej zostają zaniedbane.

Współuzależnienie może rozwijać się w czterech etapach:

Zaprzeczenie – Osoba współuzależniona ignoruje problem uzależnienia lub minimalizuje jego skutki.
Próba kontroli – Podejmowane są działania mające na celu kontrolowanie osoby uzależnionej, takie jak manipulacja, groźby czy nadopiekuńczość.
Utrata siebie – W tym etapie osoba współuzależniona całkowicie poświęca się dla dobra partnera lub bliskiej osoby, zaniedbując własne potrzeby i cele.
Wycieńczenie emocjonalne – Pojawiają się objawy takie jak depresja, lęk, poczucie bezradności oraz fizyczne symptomy wyczerpania.

Konsekwencje współuzależnienia

Współuzależnienie może prowadzić do poważnych konsekwencji emocjonalnych, psychicznych i fizycznych. Osoby współuzależnione często cierpią na niskie poczucie własnej wartości, chroniczny stres, stany depresyjne oraz lękowe. Mogą również doświadczać problemów zdrowotnych wynikających z długotrwałego napięcia, takich jak problemy z układem sercowo-naczyniowym czy zaburzenia snu.

Relacje interpersonalne osoby współuzależnionej często są zdominowane przez konflikty, manipulacje i brak zdrowej komunikacji. Osoba taka może również odczuwać izolację, ponieważ skupienie na problemach osoby uzależnionej ogranicza jej zdolność do budowania i utrzymywania innych relacji.

Jak przerwać cykl współuzależnienia?

Przerwanie cyklu współuzależnienia wymaga przede wszystkim uświadomienia sobie problemu oraz podjęcia decyzji o zmianie. Ważne jest nauczenie się wyznaczania granic, a także rozwijanie zdolności samoregulacji emocjonalnej. Terapia indywidualna lub grupowa, szczególnie w ramach grup wsparcia dla osób współuzależnionych, takich jak Al-Anon, może być kluczowa w procesie zdrowienia.

Kolejnym krokiem jest rozwój samoświadomości oraz pracy nad poczuciem własnej wartości. Ważne jest, aby osoba współuzależniona nauczyła się rozpoznawać swoje potrzeby i dążyć do ich realizacji, nie opierając swojego życia wyłącznie na relacji z osobą uzależnioną.

Podsumowanie

Współuzależnienie to poważny problem, który może prowadzić do wyniszczenia emocjonalnego i fizycznego osoby nim dotkniętej. Kluczowe dla zrozumienia i przezwyciężenia tego zjawiska jest uświadomienie sobie jego istnienia oraz podjęcie działań mających na celu odbudowanie zdrowych granic w relacjach. Wsparcie specjalistów, terapia oraz grupy wsparcia mogą okazać się nieocenione w drodze do odzyskania równowagi i dobrostanu psychicznego.

Żródła:

Melody Beattie – Codependent No More: How to Stop Controlling Others and Start Caring for Yourself, A classic book explaining the mechanisms of codependency and providing practical guidance on addressing the issue.
Anne Wilson Schaef – When Society Becomes an Addict. This book addresses the social and psychological aspects of addiction and codependency.
Knudsen, H. K., & Shields, J. J. (2007). Codependency, Perceived Responsibility, and Treatment Outcomes for Substance Abuse Patients., Journal of Substance Abuse Treatment, 33(2), 139-147.