Doświadczenia przekładają się na fizycznie przechowywane wspomnienia. Źródłem lęku PTSD nie jest samo doświadczenie, ale wspomnienie o nim.
(van der Kolk, 2000)
Trauma, zarówno ta jednorazowa, jak i ta skomplikowana, ma głęboki wpływ na jednostki, prowadząc do wystąpienia zaburzeń psychicznych, takich jak PTSD i cPTSD. Jak zauważył van der Kolk (2000), doświadczenia te przechodzą do fizycznie przechowywanych wspomnień, a źródłem lęku nie jest samo zdarzenie, lecz wspomnienie o nim. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej objawom, typologii i współwystępowaniu tych zaburzeń, podkreślając jednocześnie istotę zrozumienia i wsparcia dla jednostek doświadczających skutków traumy.
PTSD (Zaburzenie Stresowe Pourazowe):
PTSD to zaburzenie psychiczne, które może wystąpić u jednostki w wyniku ekspozycji na traumatyczne wydarzenie lub serie wydarzeń. Kluczowym elementem PTSD jest wystąpienie specyficznych objawów w odpowiedzi na te doświadczenia. DSM-5 definiuje PTSD jako zaburzenie, które rozwija się w wyniku bezpośredniego lub pośredniego doświadczenia traumatycznego, związane z zagrożeniem życia, poważnymi obrażeniami lub naruszeniem integralności fizycznej.
Objawy PTSD, zgodnie z DSM-5:
Natrętne myśli, wspomnienia lub obrazy związane z traumatycznym wydarzeniem.
Sny pełne koszmarów, wywołane głęboko zakorzenionymi przeżyciami traumatycznymi.
Nadpobudliwość psychoruchowa.
Unikanie miejsc, sytuacji lub osób związanych z traumatycznym wydarzeniem.
Trudności w wyrażaniu emocji.
Zwiększona pobudliwość.
Trudności w koncentracji.
Nadmierna irytacja lub łatwość we wpadaniu w złość
cPTSD (Złożone PTSD):
Złożone cPTSD, znane również jako kompleksowe zaburzenie stresowe pourazowe, to forma PTSD, która rozwija się w wyniku długotrwałej ekspozycji na traumę, często interpersonalną. To szczególnie trudne doświadczenie obejmuje powtarzające się zdarzenia lub serie zdarzeń, takie jak przemoc domowa, tortury czy przewlekłe dręczenie w dzieciństwie. CPTSD może prowadzić do trwałych zmian w funkcjonowaniu psychicznym i emocjonalnym jednostki.
Objawy i symptomy Złożonego PTSD (cPTSD):
Złożone PTSD różni się od klasycznego PTSD poprzez dodatkowe objawy związane z długotrwałą ekspozycją na traumę interpersonalną. Objawy:
Fragmentacja Ja
Utrata poczucia bezpieczeństwa
Utrata zaufania do siebie i innych
Utrata poczucia własnej wartości
Tendencja do ponownej wiktymizacji
Utrata spójności Ja
Zaburzenia regulacji afektu
Trudności w regulacji emocji
Zmiany w świadomości
Zmiany postrzegania siebie
Zmiany i zniekształcenia postrzegania sprawcy
Zmiany w relacjach z innymi
Somatyzacja traumy
Utrata sensu życia, zmiany w systemie wartości
Unikanie tematów związanych z traumą
Nadużywanie substancji psychoaktywnych
Samookaleczenia
Stępienie uczuciowe
DSM-5 a Trauma:
W przypadku DSM-5, trauma jako stresor obejmuje sytuacje, w których osoba została narażona na konfrontację ze śmiercią, groźbę śmierci, poważne obrażenia ciała lub zagrożenie występowania takiego obrażenia, nadużycie seksualne lub zagrożenie takiego nadużycia w jednej lub kilku sytuacjach.
doświadczyła tego zdarzenia osobiście
była bezpośrednim świadkiem tego, jak ktoś inny doświadczył takiego zdarzenia
traumatyczne zdarzenie dotknęło bliskiego krewnego lub przyjaciela (śmierć lub zagrożenie życia powinny być związane z przemocą lub nagłym wypadkiem)
osoba doświadczyła powtarzającego się lub skrajnie nasilonego wydarzenia (np. stałe narażenie z uwagi na wykonywaną pracę obserwowanie przemocy, śmierci
Rodzaje Zdarzeń Traumatycznych:
Rodzaje zdarzeń traumatycznych obejmują katastrofy naturalne, katastrofy spowodowane przez ludzi, przemoc między ludźmi (strukturalnie zorganizowaną i polityczną), przestępstwa w rodzinie i poza nią, a także narażenie na traumę związaną z wykonywanym zawodem.
Typologia Traumy:
Trauma może być również sklasyfikowana jako Big "T" Trauma, prowadząca do śmierci lub zagrażająca fizycznej integralności, prowadząca do PTSD, oraz Small "t" Trauma (trauma relacyjna), towarzysząca złym doświadczeniom mniej dojmującym, ale powtarzającym się. Typologia traumy obejmuje doświadczenia jednorazowe, traumę złożoną (typu I i II), gdzie trauma typu I to pojedyncze zdarzenia, a trauma typu II to powtarzające się, wielokrotne zdarzenia lub serie zdarzeń. Trauma typu III to trauma zastępcza, obejmująca doświadczenia zdarzeń traumatycznych doznanych pośrednio, na przykład przez osoby pracujące z ofiarami.
Współwystępowanie Zaburzeń Psychicznych z PTSD i cPTSD:
Współwystępowanie innych problemów z PTSD i cPTSD jest powszechne, co sprawia, że proces leczenia staje się bardziej skomplikowany. Osoby doświadczające tych zaburzeń często borykają się również z dodatkowymi wyzwaniami związanymi z ich zdrowiem psychicznym. Poniżej przedstawione są niektóre z możliwych współistniejących problemów:
Uzależnienia/Zaburzenia Łaknienia:
Osoby z PTSD i cPTSD mogą szukać ukojenia w substancjach psychoaktywnych lub jedzeniu jako formie radzenia sobie z emocjami i stresem.
Zaburzenia odżywiania, takie jak bulimia czy anoreksja, mogą być częstym współistniejącym problemem.
Depresja:
Stany depresyjne często towarzyszą PTSD i cPTSD, wpływając na ogólny nastrój i funkcjonowanie psychiczne jednostki.
Poczucie beznadziejności i bezsensu życia może być obecne w obu tych zaburzeniach.
Syndrom Presuicydalny:
Osoby z PTSD i cPTSD mogą doświadczać myśli samobójczych lub tendencji autodestrukcyjnych.
Konieczne jest monitorowanie i interwencja w przypadku pojawienia się syndromu presuicydalnego.
Zaburzenia Dysocjacyjne i alekstymia:
Dysocjacja, czyli odłączenie się od rzeczywistości, może występować jako reakcja obronna na traumę.
Zaburzenia dysocjacyjne, takie jak amnezja, derealizacja czy depersonalizacja.
Alekstymia, zaburzenie emocjonalne charakteryzujące się trudnością w nazywaniu własnych stanów emocjonalnych oraz niezdolność do ich rozpoznawania.
Zaburzenia Pod Postacią Somatyczną:
Problemy zdrowotne fizyczne, które nie mają oczywistego podłoża medycznego, mogą być związane z traumą.
Osoby z PTSD i cPTSD mogą doświadczać chronicznego bólu, mogą borykać się z problemami z układem pokarmowym, migrenami czy zaburzeniami snu.
Zaburzenia Osobowości:
cPTSD może przyczyniać się do powstawania zaburzeń osobowości, np. borderline.
Działania obronne, takie jak unikanie lub nadmierna kontrola, mogą być widoczne w sferze osobowościowej.
Zaburzenia Lękowe:
PTSD i cPTSD wiążą się z chronicznym stresem i lękiem.
Zaburzenia lękowe, takie jak zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (OCD) czy fobia społeczna, mogą współistnieć.
Skutki Psychologiczne Traumy:
Skutki psychologiczne traumy obejmują uczucie porzucenia, utraty zaufania, naruszenie autonomii i atak na integralność ciała. Uraz psychiczny może prowadzić do bezsilności.
Ważne jest, aby podkreślić, że mimo trudności związanych z PTSD i cPTSD, istnieją skuteczne metody terapeutyczne i wsparcie społeczne, które mogą pomóc jednostkom w radzeniu sobie z konsekwencjami traumy. Terapie, takie jak terapia poznawczo-behawioralna, terapia ekspozycyjna, czy EMDR, mogą przynieść ulgę i wspomóc w procesie zdrowienia. Więcej na ten temat można przeczytać tutaj: Przeżyj to jeszcze raz... Po co odtwarzamy traumatyczne wspomnienia? (mentalhealth-nath.com)
Niezwykle istotne jest również otoczenie pacjenta wsparciem i zrozumieniem. Rodzina, przyjaciele oraz specjaliści zdrowia psychicznego odgrywają kluczową rolę w procesie powrotu do równowagi emocjonalnej. Wspólnota może być fundamentem, na którym jednostka odbuduje swoje życie po traumie.
Ważne jest, aby osoby doświadczające PTSD lub cPTSD zdawały sobie sprawę, że szukanie pomocy nie oznacza słabości, ale odwagi i troski o swoje zdrowie psychiczne. Każdy krok w kierunku zdrowienia jest ważny, a droga może być trudna, ale nie jesteś sam. Warto szukać pomocy, rozmawiać z bliskimi, a także angażować się w proces samopomocy. Zdolność do zdrowienia i przekształcania traumy jest realna, a każdy zasługuje na wsparcie w dążeniu do lepszego zdrowia psychicznego.
Więcej informacji :
Principles of Trauma Therapy: A Guide to Symptoms, Evaluation, and Treatment, John N. Briere, Catherine Scott